معرفی کلی شهرستان کنارک

شهرستان کنارک دارای یک شهر کنارک دو بخش کنارک و زر آباد ، چهار دهستان زرآباد شرقی و زرآباد غربی ، کهیر ، جهلیان میباشد . این شهرستان از شمال به شهرستان نیکشهر ، از جنوب به دریای عمان ، از شرق به شهرستان چابهار از غرب به استان هرمزگان منتهی می گردد . 

محیط طبیعی

شهرستان کنارک دارای یک شهر کنارک دو بخش کنارک و زر آباد ، چهار دهستان زرآباد شرقی و زرآباد غربی ، کهیر ، جهلیان میباشد . این شهرستان از شمال به شهرستان نیکشهر ، از جنوب به دریای عمان ، از شرق به شهرستان چابهار از غرب به استان هرمزگان منتهی می گردد .  کنارک رشد خود را مدیون موقعیت مناسب صید و صیادی و نیز موقعیت تجاری بخصوص با کشور های پاکستان و حوزه خلیج فارس است . وجود دو کارگاه قایق سازی در شهر مکمل فعالیت های صیادی و تجاری بوده و توان پذیرش جمعیت کنارک را در سطحی نسبتا بالا نگه داشته است . بعد از انقلاب اسلامی اجرای طرح های زیر بنایی و توسعه بنادر و احداث اسکله های جدید به ان رونق بیشتری بخشیده است .

آب و هوا

کنارک دارای آب وهوای گرم و مرطوب است . هوای ان در اوج گرمای تابستان به علت وزش باد های موسمی "مونسون " معتدل می باشد . این منطقه گرمترین نقطه کشور در زمستان می باشد .داشتن چنین اقلیمی باعث شده است که محصولات کشاورزی فراوانی هم چون چیکو ، پاپایا ، موز ،کنار ، انبه ، زیتون محلی ، بادام و هندوانه در ان کشت شود .

مهمترین دشت های شهرستان کنارک عبارتند از :

1_ دشت سرگان با 84 هزار هکتار

2_ دشت کهیر با 84 هزتر هکتار

3_ دشت لاش و زرآباد با 134 هزار هکتار

رود خانه ها

رودخانه کهیر

حوزه آبریز رود خانه کهیر در قسمت غرب حوزه کاجو و شرق حوزه رایج واقع شده است . سر شاخه های رود خانه های این حوزه از ارتفاعات شمالی حوزه یعنی کوه های مکران سرچشمه گرفته و رودخانه اصلی این حوزه از جهت شمال به جنوب جریان دارد . این رودخانه در مسیر خود از محل آبادی تنگ سرحد و تحت ملک و شهرستان نیکشهر نهایتا ابادی کهیر عبور نموده و به دریای عمان میریزد .

رودخانه رایج کاریانی

سرشاخه رودخانه رایج از ارتفاعات شمالی رشته کوه مکران سر چشمه گرفته که پس از عبور از ارتفاعات مختلف والحاق تعدادی آبراهه های مختلف نهایتا از دشت زرآباد به دریای عمان میریزد .

پوشش گیاهی

از مهمترین گونه های جنگلی این بخش میتوان کهور ، کلیر ، گور گیاه ، کلپوره ، آویشن و ... نام برد .

کلیر: مهمترین محل رویش این گیاه سواحل جنوب استان بیشتر در ارتفاعات صفر تا 1000 متری است .

کلپوره : این گیاه در مناطق کوهستانی از ارتفاع 1100 تا 1900 متری و روی خاک های شنی ویا در بین درز و شکاف سنگ ها رویش دارد . این گیاه برای امراض داخلی و گوارشی مفید است .

گور گیاه : نام محل این گیاه  ندگ (  nadag  ) میباشد و بیشتر در آبراهه ها ی مناطق دشتی استان رشد و نمو دارد .

آویشن : نام محل این گیاه ازگند و در نقاط کوهستانی از ارتفاع 700 تا 2000 متری روی خاک های کم عمق و سبک می روید و برای رفع کهیر یا خارش ناشی از حساسیت مفید بوده و همچنین دارویی ضد سرفه است .

جاذبه های طبیعی

گلفشان

در شمال غرب چابهار  و در 20 کیلو متری روستای کهیر در زمینی مسطح ، سه تپه کوچک گل فشان به ارتفاع 50 متر وجود دارد . چشمه گل فشان کنارک قسمت مرکزی ناحیه کرانه بلچستان بوده و به ناپگ موسوم است . این اثر طی یکی از عوامل مهم مرفولوژیکی  بوجود آمده و بیانگر فعالیت های تکنونیکی منطقه است . گل خروجی از این تپه به رنگ خاکستری فشرده و سرد بوده و بخار همراه ندارد و هنگام خروج گل از ترکیدن حباب صدایی شنیده می شود گل خروجی از دهانه گلفشان بروی شیب ایجاد شده و از گل های قدیمی می لغزد که منظره ای زیبا و دیدنی را بوجود آورده است .

چشمه شور عین

واقع در روستای شمه سر دهستان کهیر است . چشمه ای طبیعی با آبی زلال و خنک که بصورت جوی جاری میباشد .

چشمه گواتر

واقع در روستای شمه سر دهستان کهیر چشمه ای طبیعی با آبی زلال و خنک که بصورت قطره ای از سینه کوه می چکد . از دیگر غار ها و چشمه های طبیعی به موارد زیر می توان اشاره نمود :

1_ غار طبیعی کل بی بانک واقع در روستای حیدر آباد دهستان کهیر

2_ ترومپک چشمه ای واقع در روستای شمه سر ، پایین کوه ترومپک دهستان جهلیان

3_ غار گواتگل واقع در روستای شمه سر دهستان جهلیان

دریا : امواج زیبای دریا نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند . ارتفاع این امواج گاهی به 10الی 15 متر می رسد . در فصل بهار که باد های موسمی از شبه قاره هند به این منطقه می وزد این امواج ، چشم انداز زیبای را برای ساحل ایجاد می کند .

بندر ماهی گیری پزم تیاب

 این بندر ماهی گیری دارای حدود 50 قایق و 6 لنج ماهی گیری بزرگ تا کوچک است . ساحل این بندر به شکل پلاژ و. ماسه ای می باشد که از نظر گردشگری دارای اهمیت خاصی است .

 دماغه پزم :   این دماغه اسکله کنارک به طول 12 الی 13 کیلو متر میباشد . وجود یک خشکی طولانی بصورت طبیعی در وسط دریا چشم انداز بسیار زیبایی را ایجاد نموده است . این دماغه شبه وال یا نهنگ است .

جاذبه های تاریخی و مذهبی

خانه قدمی آریان خان :

تنها اثر ثبت شده در شهرستان کنارک می باشد . این اثر در حدود 120 سال پیش جزو اولین بناهای خشت وگلی به حساب می اید و متعلق به آقای چهار شنبه آریان از بزرگان کنارک بوده است .

اثر مذکور با زیر بنای حدود 207 متر مربع در بافت قدیمی شهر کنارک ساخته شده است

این ساختمان حدود 3/5 متر ارتفاع دارد ومصالح ان بیشتر خشت و گل می باشد  ستون های زیبا و پنجره های چوبی قدیمی از عوامل تزئینی این بنا می باشد .

زیارت حاج حسین : این بنا بصورت گنبدی شکل و بروی تپه بنا شده است این زیارت گاه نزدیک زیارت شیخ فرج ساخته شده است و مربوط به 60 تا 70 سال پیش است .

صنایع دستی : شامل سوزن دوزی ، حصیر بافی ، صدف ، طلا سازی ، لنج سازی و تور بافی می باشد .

سوزن دوزی یا بلوچی وزی

نوعی گلدوزی است با سوزن ودست روی پارچه لباس زن بلوچ جامه خویش را سر دست ها تا روی شانه ، دور یقه ، مچ پا ودامن پیراهن سوزن دوزی میکند  . نقوش عمدتا به صورت اشکال هندسی و معمولا رنگهای روشن و گرم مانند نارنجی و قرمز به عنوان رنگ های اصلی و رنگ های دیگر مثل سبز ، سفید ، سیاه و قهوه ای به عنوان رنگ های فرعی انتخاب می شود .

صدف : از صدف های دریا برای ساخت مجسمه های کوچک و تزئین در قاب و ائینه لستفاده می شود .

طلا سازی : در برگیرنده نقش و طرح های بومی و ریزه کاری های فراوان است و تا حدودی تحت تاثیر شبه قاره هند می باشد .

فرهنگ عامه

ساکنان کنارک بلوچ واز نژاد آریایی هستند . زبان غالب مردم بلوچی و به گویش مکرانی سخن می گویند .

پوشاک

لباس  زنان و دختران

در چند  تکه برجسته شامل بالا تنه (زی یا زیگ یا جیگ ) قسمت روی شکم تا انتهای دامن ( گفتان ، گوپتان ، یا جیب ) ، سر آستین (آستونک ) سر پاچه شلوار ( شلوار دپ ) است و نیز خود تکه یا سریک که کمی بزرگ تر از چار قد است می بندند

لباس مردان

تشکیل شده از پیراهن بلندی که تا سر زانو ها و گاهی پایین تر بوده و بطور متوسط شامل پنج و نیم متر پارچه است که ان را جامگ می گویند شلوار تشکیل شده از سه متر و نیم تا چهار متر پارچه و به جای کمربند نخی بنام هنجک یا سرن بند استفاده می شود . بعضی از مردان شال بر سر می پیچند که ان را لنگته یا مندیل یا پاگ می نامند .

خوراک

 1_ بتو ماش : نوعی غذای محلی که از ترکیب برنج و ماش می باشد . برای تهیه ابتدا ماش را سرخ کرده و با آسیاب دستی آسیاب کرده و ماش ، برنج وآب را مخلوط نموده و دوری می گذارند .

2 _ شودوده : نوعی غذای محلی است که از سرخ کردن خرما با روغن که گاهی به ان کنجد وبادام اضافه می شود تهیه می گردد .

3_ ماشینگ : نوعی سوپ ماش که با نان خورده می شود .

4_ کیش : مغز درخت خرمای جوان که شیرین و سفید رنگ است .

5_ دلگ : برنج کوبیده شده که با آب بصورت شل تهیه می شود .

6_ ناروش : خورشت که اغلب با خورشت ماهی (کو گئرت ) و خورشت مرغ مصرف می شود .

7_ بریانی : مانند استابولی است . طبخ ان با مرغ و ماهی است و به همراه ادویه فراوان و تند مصرف می کنند .

8_ انباغ : مرغ را ریش ریش کرده و به همراه شنبلیله کاملا سرخ می کنند .

9_ شیلانچ : کشک را در هاون می کوبند و با آّ و کمی روغن داغ می کنند .

10_ تباهگ : گوسفند را در زمستان پس از ذبح و در آوردن پوست در هوای آزاد به ریسمانی می آویزند

تا خشک شود . و به ان کمی اب انار و نمک میزنند این گوسفند خشک شده را در طول زمستان تکه تکه کرده و می خورند و گاه نیز همراه ان برنج مصرف می کنند .

 انواع نان ها

1_ حمیر : مانند نان تافتون است .

2_ تی موش : نان نازکی است نازکتر از لواش که ان را فطیر هم می گویند چون با خمیر بی مایه درست می شود .

3_ نان تنوری روغنی : حلکاری

4_ نان ذرت : سوهر = ذرت قرمز

5_ نان کماچ یا ریگی

6_ نان روغنی رو تابه (دک)

موقعیت جغرافیایی

شهرستان کنارک با مساحتی بالغ بر 11567 کیلومتر و به مرکزیت شهر کنارک می باشد . کل جمعیت ان 67582 نفر است که از این تعداد 42139 نفر در روستا و 25443 نفر در شهر زندگی می کنند . در مورد وجه تسمیه این شهر انچه که بر سر زبان ها باقی مانده این است که در این مکان درختان کنار زیادی یافت می شده که به همین علت این شهر کوچک بندری به کنارک معروف گشت .