قصرقند

بخش قصر قند بین 26 درجه و 13 دقیقه عرض شمالی و 60 درجه و 44 دقیقه طول شرقی گرینویچ در ارتفاع 450 متری از سطح دریا واقع شده است  که در استان سیستان و بلوچستان شهرستان نیکشهر قرار دارد.دارای آب وهوای گرمسیری است قصر قند قبل از این نام ها مختلفی داشته از جمله میتوان ((گمج رود )) و((گنداوک)) را نام برد در مورد وجه تسمیه قصر قند که در گویش محلی نیز آن را کسر کنت می گویند  کسر به معنی قصر و کاخ است و کند یا کد یا کنتریشه تکواژ کد بر گرفته از کن(kan ) از زبان اوستایی است که به معنی خانه به کار می رفته است. تکواژ کن با ت در می آمیزد و کلمه ی کنت(kant) را می سازد. تکواژه کنت در  زبان پهلویی  معادل شهر است. تکواژه کنت اکنون با نام برخی از شهرهایی بلوچستان و حتی ایران با کمی تغییر به کار رفته است مانند نسکند(نسکنت) یا قصرقند(کسرکند) در فارسی کندژ یا کهندژ را داریم که در همه آنها کنت یا کند معنی شهر را دارد...  در لغت نامه دهخدا  زیر عنوان قصرقند  چنین مشاهده می شود:

«قصرقند. [ ق َ رِ ق َ ] (اِخ ) یکی از بخشهای چهارگانه ٔ شهرستان چاه بهار است . این بخش در شمال شهرستان واقع و حدود و مشخصات آن به شرح زیر است :از طرف شمال به بخش بمپور، از شمال خاوری به بخش سرباز، از خاور به بخش راسک از شهرستان ایرانشهر، از طرف جنوب به بخش دشتیاری ، از طرف باختر به بخش نیک شهر. هوای بخش قصرقند مانند سایر نقاط شهرستان گرمسیری مالاریائی ولی در اثر داشتن ارتفاعات زیاد از سایر نقاط شهرستان معتدل تر است . آب قراء بخش از رودخانه تأمین میشود. ارتفاعات : قسمت جنوب و باختر قصرقند کوهستانی کم ارتفاع و خاکی و نواحی دیگر دارای ارتفاعات بلند و سنگی است . بلندترین کوهها جبال گرگان بند و کوه آهوران است که دهستان چانف از بخش بمپور در دره های شمالی آن واقع است . رودخانه : این بخش دارای یک رودخانه به نام رودخانه ٔ خواجه است . این رودخانه از ارتفاعات گرگان بند و آهوران سرچشمه گرفته و قسمتی از آبادیهای دهستان چانف از بخش بمپور و قراء قصرقند را مشروب میسازد درصورتی که در زمستان یا بهار بارندگی زیاد بشود فاضل آب آن به بخش دشتیاری شهرستان چاه بهار میرسد و مازاد آن به دریای عمان منتهی میشود. در حدود هزار تن از ساکنین بخش به طور سیار در دره های کوهستانی زندگی مینمایند و شغل آنها گله داری است . این بخش در سازمان وزارت کشور جزء شهرستان چاه بهار میباشد و از 66 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده ، جمعیت آن در حدود 18000 تن است . راههای دهستان عموماً مالرو است ، فقط راه فرعی اتومبیل رو از نیک شهر از شوسه ٔ ایرانشهر به چاه بهار منشعب میشود و به طول 70000 گز پس از پیمودن دره های زیاد به آبادی قصرقند منتهی میشود. مرکز بخش قصبه ٔ قصرقند است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8 ) »

زمین شناسی قصرقند

گسل قصر قند یک گسل معکوس مى باشد که یک فاز اصلى کوتاه شدگى منطقه اى  را که ناشى  از یک  الگوى رشد جهت یافته از سمت ناحیه مکران، به سمت نوارهاى مرزى گسل است را نشان مى دهد. این گسل روند عمومى خاورى – باخترى دارد اما وداراى یک انحنا به سمت خاور جنوب خاور -  باختر شمال باختر در گوشه شمال باخترى است که در چهار گوش زمین شناسى پیشین مشخص مى باشد. شیب این گسل ما بین 50 درجه تا 80 درجه نوسان دارد.

جابجایى بر روى این گسل که احتمالا بالاى دهها کیلومتر مى باشد، باید زمین لرزه هاى با بزرگاى فابل توجه را ایجاد کرده باشد. با توجه به نقشه زمین شناسى  1:250000  این گسل که تقریبا  به صورت  موازى با گسلهاى جنوب  زابلى، کنار و ... قرار گرفته، داراى درازاى بسیار طولانى مى باشد.

    آثار  تاریخی شناسایی شده در این بخش نزدیک به 14 اثر می باشد

 

۱-

تپه دمبیگان :
تپه دمبیگان در جنوب شرقی قصر قند در ارتفاع 475 متریاز سطح دریا بطول تقریبی 1000 متر و عرض 700 متر با جهت شرقی – غربی واقع شده است سطح محوطه پوشیده از قطعات سفالی منقوش به نقوش برجسته و نقوش تزئینی نقاشی شده و ساده می باشد .

سفالهی سطحی محوطه از نوع سفالهی دست ساز خشن و چرخ ساز میباشد از این نوع سفالها میتوان از خمره هایی نام برد که قطعات شکسته آنها در سطح محوطه بوضوح قابل رویت میباشد در قسمت جنوب غربی محوطه حاشه رودخانه پاسک تپه طبیعی از نوع رسوبی وجود دارد که در قسمت های مختلف آن آثاری از قطعات سفالی ظروف شکسته به چشم می خورد ظروفی از قبیل کاسه لیوان و... که مزین به نقوش تزئینی از جمله نقوش هندسی و نقش بز و نقوشی تزیینی از گل و  تکه هایی از کاسه های  شکسته و کوچک سنگ مرمر  پراکنده هستند . علاوه بر سفالهای معمولی سطح این قسمت از محوطه  پوشیده از انواع سفال خاکستری  که بشکل لیوان  فنجانهای ظریف و  کاسه هستند  علاوه بر سفالهای خاکستری  نمونه هایی از سفال نخودی نیز در این محوطه به چشم میخورد  در داخل نمونه های کاسه های و سفالهای این محوطه نقوشی از  صلیب چلیپا یا صلیب شکسته نیز دیده می شود  است در سطح محوطه آثاری از معماری نیز به چشم می خورد که به صورت دیوارهای سنگ چین شده در ابعاد مربع مستطیل می باشد  با ارائه اثار بر جای مانده از این سفالها بتوسط نگارنده به  کارشناسان باستانشناسی  قدمت این سفالها به هزاره سوم قبل از میلاد  گمانه زنی کردیده است که بسیار مشابه انچه در جیرفت یافت شده و نمونه هایی از فنجانهای مکشوف از   گورستان سهر دامب که در این وبلاگ عکس انها دیده میشود مشابه  هستند.

۲-

تپه سیاه بن :
تپه سیاه بن در قسمت شمال شرقی قصر قند در ارتفاع 530 متری از سطح دریا واقع شده است در مسیر جاده قصرقند هلیچگان کوه سنگی سیاه زنگی به ارتفاع تقریبی 20 متر در قسمت غربی جاده بوده که معروف به کوه سیاه می باشد و زمین های اطراف آن به سیاه بن معروف اند تپه سیاه بن به صورت دو تپه مجزا از هم غربی یا شرقی به فاصله 200 متر از یکدیگر می باشد

۳- قلعه بگ

 

۴- قلعه قصرقند

 قلعه قصر قند متعلق به دوره صفوى واقع در شهرستان نیکشهر استان سیستان و بلوچستان در سال ۸۱

در فهرست آثار ملى به ثبت رسیده است.  در کتاب باستانشناسی و تاریخ  بلوچستان به نقل از امان الله

 جهانبانی امده است « خود قصر قند پایتخت همه مکران است قلعه محکمی دارد و روی بلندی واقع است

و محل نشیمن ضابط است. 

 

۵- قلعه هیت

۶ -قلعه گت

۷- محوطه کاشتیل (هیت)

۸-گورستان کمبک(کاشتیل هیت) متعلق به عصر اهن

۹- سنگ نگاره های کاجو

۱۰- تپه گرداک (کاجو)

۱۱- گورستان توکل ( عصر اهن)

۱۲ تپه دمب گور(بگ)