پوشاک مردم بلوچستــان

بطورکلی پوشاک هر منطقه تحت تأثیر آب و هوای آن منطقه می‏باشد. باید گفت که لباس بلوچ، لباس قدیمی فلات ایران به ویژه اقوام پارتی(اشکانیان) می‌‏باشد که با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه، تغییراتی در آن پدید آمده است. به علّت گرمای زیاد و تابش شدید خورشید، لباس مردان اغلب به رنگ روشن می‌‏باشد و برای جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب عمامه‏ای دور سر می‌‏پیچند و شال یا لنگی بر روی شانه می‌‏اندازند. اما پوشاک زنان بلوچ علاوه بر اینکه تحت تأثیر شرایط آب و هوایی منطقه است، متأثر از فرهنگ کشورهای پاکستان و هندوستان قرار دارد. لباس زنان بلوچ به طرز شگفت آوری سوزن دوزی و یا گلدوزی شده ‏است و روسری یا سریگ زنان نیز سوزن‌دوزی و قلاب‌دوزی می‌شوند.‏ 

الف) پوشاک مردان
پیراهن یا قمیس: پیراهن گشاد و جادار است که از زیر گلو چاک می‌‏خورد و دارای یقه برگردان یا ساده، با یک یا دو جیب در زیر شانه‏‌های طرفین و یک جیب در بالای سینه سمت چپ است. ‏
▪ شلوار: شلوار مردان بلوچ همانند شلوار اشکانیان بسیار گشاد است اما در نزدیک دمپا یا پاچه تنگ می‌شود ‏و با چرخشی سبب چین‌هایی در آن می‌شود.
▪ گَنْجْپِراک: همان زیرپوش است. ‏
▪ پاگ: پارچه‌ای است به طول دو متر که غالباً پیرمردان آن را دور سر خود می‌‏پیچند. ‏
▪ دستمال: معمولاً سفیدرنگ و از پاگ کوچکتر است و اغلب پیرمردان آن را دور سر خود می‌‏پیچند. ‏
▪ لانکی یا چادر: همان پارچه پاگ است ولی جوانان به جای پاگ آن را روی شانه خود می‌‏اندازند و در هنگام نماز خواندن، سر خود را با آن می‌پوشانند و در هنگام نشستن و گپ زدن، آن را دور کمر و پاهایشان می‏بندند که در اصطلاح محلی به آن کمَرزانی و به شوخی صندلی بلوچی می‌‏گویند. ‏
▪ کلاه: بر دو نوع است یا ساده است که از پارچه درست شده است و در هنگام نماز بر سر می‌‏گذارند و یا کلاکلی است که از پوست بّره درست شده است. ‏
▪ کوش: در گذشته از برگ درخت داز نوعی کفش بنام سِواس درست می‌‏کردند ولی در حال حاضر تعداد اندکی خصوصاً عشایر از سواس استفاده می‏کنند و اکثراً از کفشهای ایرانی و خارجی که از طریق دریای عمان به بنادر ایرانی وارد می‌شود، می‌‏پوشند. ‏
ب) پوشاک زنان‏
▪ پیراهن یا پشک: از انواع پارچه‌های رنگارنگ که سرآستین و جیب (پندول) و گریبان آن سوزن‌دوزی شده است. ‏
▪ شلوار: شلوار گشاد است که در نزدیک دمپا یا پاچه تنگ می‏شود، دمپای آن نیز سوزن دوزی شده است. ‏
▪ سریگ: چادر بلند و نازکی است که کناره‏های آن را قلاب‌دوزی می‏کنند و معمولاً به رنگهای مختلف یافت می‏شود.
▪ ‏کوش: در حال حاضر زنان بلوچ از انواع کفشهای ایرانی و خارجی می‏پوشند ولی به طور محدود زنان عشایر از نوعی سواس مخصوص نیز استفاده می‏کنند. ‏ ‏
▪ زیورآلات زنان: ‏
ـ انواع گوشواره‌‏ها: دُرّ ـ والی ـ نالوک ـ چُلُمب ـ جُمکه ـ بادی و….‏
ـ کید: از طلا ساخته می‏شود که در موی سر فرو می‌‏کنند و به طرف دو گوش پایین می‌‏آید و دُرّ را نگه می‌‏دارد. ‏
ـ چَلاّ: همان انگشتری است که در اصطلاح محلی مُندریک نامیده می‌‏شود. ‏
ـ کَپَکوَ: نیم‌کره‌هایی از طلا است که بر قطعه‌ای از پارچه می‌‏دوزند و به گردن می‌‏بندند و با دانه‌های فیروزه و یاقوت آن را تزئین می‌‏کنند. ‏
ـ پادیگ: مچ بند نقره‏ای یا طلایی است که به مچ پا می‌‏بندند و در هنگام راه رفتن صدا می‌‏دهد معمولاً نوکرها از آن استفاده می‌‏کنند و در موقع رقص صدایی هماهنگ با صدای دهل ایجاد می‌‏کنند. ‏
ـ پولّوک: از طلا درست می‌شود که آن را در سوراخ بینی نصب می‌‏کنند. ‏
ـ پلوه: به شکل بیضی از طلا و فیروزه ساخته می‌‏شود و زنان آن را در سوراخ غضروف بینی قرار می‌‏دهند. ‏
ـ سنجاق (تاسِنی): از طلا ساخته می‌‏شود به صورت نیمه‌دایره‌ای است که روی آن یاقوت یا فیروزه کار گذاشته‌اند و در لباس زنان بلوچ بجای دکمه به کار می‌‏رود. ‏
ـ سایر زیورآلات: عبارتند از: لَرزوک ـ تک ـ نالوک ـ مهرگ ـ فیروزک ـ مودی و…..  

منبع: سایت بلوچستان من